| aposperittis | Date: Σάββατο, 19-ΙΑΝ-2013, 11:36 AM | Message # 1 |
 Ο βασιλιάς των μελών
Group: Administrators
Messages: 4719
Status: Offline
| Διαβάστε τι υποστηρίζει ο Ακαδημαϊκός Pierre Grimal, που λέει, για παράδειγμα, ότι οι μύθοι που χρησιμοποίησε ο Όμηρος είχαν πίσω τους, φαίνεται, μακριά ιστορία. Οι ρίζες τους, το ανακαλύπτουμε σήμερα, είναι πολλαπλές.. Ορισμένοι μύθοι προέρχονται ασφαλώς από τις χώρες της Ανατολής, όπου είχε εδραιωθεί ένας ανάμικτος πολιτισμός' άλλοι ανήκουν στους μυκηναϊκούς ή προελληνικούς πληθυσμούς, τους οποίους αρχίζουμε αμυδρά να διακρίνουμε ύστερα από την ανάγνωση της Γραμμικής Β!
«… Η ελληνική μυθολογία είναι ένα παράξενο ανθρώπινο φαινόμενο και έχει πρωταρχική σημασία για την ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος. Υπάρχουν ήπειροι, όπου οι μύθοι είναι σαν να έχουν παγώσει, σαν να έχουν πετρώσει, και παραμένουν άγονοι εδώ και χιλιετίες. Υπάρχουν άλλες ήπειροι, όπου οι μύθοι είναι πια νεκροί και αποτελούν μόνο περίεργες μαρτυρίες για τους ιστορικούς. Αντίθετα η ελληνική μυθολογία δεν έπαψε ποτέ να είναι γόνιμη. Ακόμη και στην εποχή μας, κατά την οποία οι δυο μεγάλες αρχαιότητες της Ευρώπης δε μελετιούνται πια με την ίδια συχνότητα, όπως στο πρόσφατο παρελθόν, η μυθολογία δεν έπαψε να αγαπιέται. Ενσωματώνεται στις σκέψεις μας και την καθημερινή μας γλώσσα. Οι Αντιγόνες, οι Αμφιτρύωνες στα θέατρα μας βρίσκονται δίπλα στους Οιδίποδες, οι οποίοι, καθώς λένε, κρύβονται στις καρδιές μας. Αυτά τα μεγάλα «αρχέτυπα», όπως τα ονομάζουμε, προτείνονται ως αιώνια αντικείμενα στοχασμού, μας διαφωτίζουν για μας τους ίδιους, όπως φωτίζουν τις νύχτες των ναυτικών οι αστερισμοί, που και αυτοί έχουν προκύψει από τη μυθολογία. Και ποτέ δε θα είναι αρκετά τα ερωτήματα, όσα και αν θέσουμε στον εαυτό μας, γι' αυτό το θαύμα, που χαρίζει την αθανασία σ' αυτές τις διηγήσεις και σ' αυτά τα πρόσωπα του μύθου.
Στην πραγματικότητα ο θαυμασμός αρχίζει με τις πιο αρχαίες μαρτυρίες που έχουμε για τη μυθολογία. Αγνοούμε σχεδόν τα πάντα για τη γέννηση της. Σχετικά με το θέμα αυτό μόνο εικασίες μπορούμε να διατυπώσουμε, που αλλάζουν από εποχή σε εποχή, ανάλογα με την πρόοδο των γνώσεων μας ή, θα λέγαμε καλύτερα, ανάλογα με τις μεταβολές της άγνοιας μας. Για μεγάλο χρονικό διάστημα πίστευαν πως οι μύθοι ήταν τα «πρώτα ψελλίσματα» της ανθρωπότητας και αναζητούσαν σ' αυτά κάτι σαν παιδικές αναμνήσεις. Σήμερα αυτού του είδους αφέλειες μας κάνουν να χαμογελούμε. Οι μύθοι που χρησιμοποίησε ο Όμηρος είχαν πίσω τους, φαίνεται, μακριά ιστορία. Οι ρίζες τους, το ανακαλύπτουμε σήμερα, είναι πολλαπλές. Ορισμένοι μύθοι προέρχονται ασφαλώς από τις χώρες της Ανατολής, όπου είχε εδραιωθεί ένας ανάμικτος πολιτισμός' άλλοι ανήκουν στους μυκηναϊκούς ή προελληνικούς πληθυσμούς, τους οποίους αρχίζουμε αμυδρά να διακρίνουμε ύστερα από την ανάγνωση της Γραμμικής Β. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να αναρωτηθούμε τι είδους σύνθεση προέκυψε, όταν «ξένοι», που ήρθαν από το Βορρά, επικάλυψαν σιγά σιγά τα στοιχεία που προϋπήρχαν, στην Κρήτη, παραδείγματος χάρη. Πριν από λίγο καιρό νομίζαμε πως μια «νύμφη», όπως η Βριτόμαρτις, ήταν δυνατό να έχει προκύψει τόσο από την Άρτεμη του Ταϋγέτου, όσο και από την κυρία της Κνωσσού, δημιούργημα αυτήςτης ετερογενούς κοινωνίας, που φανταζόμαστε στο νησί του Μίνωα κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. Έπειτα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και άλλες ακόμη συνισταμένες· η επιστροφή των Ηρακλείδων δεν αποκάλυψε ακόμη όλα τα μυστικά της.
Έτσι η μυθολογία αυτή, που αποδείχτηκε τόσο γόνιμη, και οι υπόλοιπες, όπως είπαμε, εκφάνσεις αυτού του πολιτισμού, τις οποίες μπορούμε να θεωρήσουμε σαν ένα καλούπι, στο οποίο χύθηκε η ανθρώπινη σκέψη, η σκέψη της Δύσης, διαψεύδουν το αξίωμα, που τόσο συχνά και τόσο τυφλά έγινε δεκτό, ότι τα πάντα ήταν δεδομένα από την αρχή και ότι η εξέλιξη της ιστορίας δεν ήταν παρά η αποκωδικοποίηση ενός είδους πρωταρχικού νεφελώματος. Η ελληνική μυθολογία γεννήθηκε σε εποχές, τις οποίες οι προσπάθειες της σύγχρονης έρευνας κατορθώνουν κάπως να διαφωτίσουν (αναφερόμαστε στις ανακαλύψεις μεγάλων αρχαιολογικών χώρων και κειμένων της προϊστορικής Συρίας). Tα πρώτα στοιχεία της μυθολογίας τα διακρίνουμε σ' αυτούς τους νεολιθικούς οικισμούς της Ασίας, όπου οι άνθρωποι μάθαιναν να δημιουργούν με τις μεγάλες δυνάμεις της φύσης. Άλλες συμβολές ανήκουν στο χώρο των κοινωνικών δομών, που διαμορφώνονται και που χρησιμεύουν ως πρότυπο στο δημιουργούμενο πάνθεο. Σιγά σιγά αυτά τα πρώτα στοιχεία, όπως τα κύτταρα ενός εμβρύου, συντίθενται μεταξύ τους, αντιδρούν το ένα στο άλλο και σχηματίζουν αυτό το ζωντανό ον που ονομάζουμε η μυθολογία- και αυτή γίνεται αντικείμενο στοχασμού· εύπλαστη στις επεξεργασίες, παίρνει μορφή, γίνεται επιστήμη, αλλά ταυτόχρονα παραμένει ουσιαστικά πηγή έμπνευσης. Γίνεται άγαλμα, έργο ζωγραφικής, εικόνα· κυριαρχεί στην εικονογράφηση των αγγείων και των στοών και κάθε καλλιτέχνης τροποποιεί κάποιο χαρακτηριστικό της, κάνει συνδυασμούς ανάμεσα σε όντα που προέρχονται από διαφορετικούς μύθους, αλλά ο συνδυασμός τους αυτός δημιουργεί έναν καινούριο μύθο. Ένα από τα μεγάλα μυστικά αυτής της μυθολογίας είναι ότι δε γνωρίζει το δογματισμό· μπορεί κατά συνέπεια να δέχεται τροποποιήσεις και κριτική κατά βούληση. Διακωμωδούμε τον Δία και τον Ηρακλή· αυτό μπορούμε να το κάνουμε, επειδή οι ήρωες και οι θεοί αυτοί τριγυρίζουν διαρκώς στην καθημερινή μας ζωή. Ο ελληνισμός, που τόσο πολύ φροντίζει μερικές φορές να αποδώσει την πρέπουσα τιμή στο θείο, χαρακτηρίζεται συγχρόνως από βαθιά ασέβεια. Η μυθολογία του το επιτρέπει, χωρίς αυτό να είναι ιεροσυλία. Tα μεγαλύτερα μυστήρια του Όντος αναφέρονται εδώ ως ανέκδοτα. Από αυτά θα προκύψει το έπος, από αυτά θα προκύψει η τραγωδία (μια από τις μεγάλες ανθρώπινες κατακτήσεις)· από αυτά θα προκύψει η φιλοσοφία, η οποία οφείλει στους μύθους τη γνώση ότι ανάμεσα στο ναι και το όχι, ανάμεσα στην αποδοχή και την αμφισβήτηση, εκτείνεται ο κόσμος του ίσως, που αντικαθιστά την αβεβαιότητα με την ελπίδα.
Pierre GRIMAL
Ακαδημαϊκός
Καλύτερα να ανάψεις ένα κερί παρά να καταριέσαι το σκοτάδι!
|
| |
| |
