Ο μύθος του λυκάνθρωπου στην Ευρώπη εδώ κι εκατοντάδες χρόνια σχετίζεται με την ιδέα ενός ανθρώπου που μπορεί να μεταμορφωθεί σε λύκο κατά την πανσέληνο. Ο μύθος ξεκίνησε από την Γερμανία περίπου στα τέλη του 16ου αιώνα. Διάφοροι πολιτισμοί έχουν διαφορετικές εκδοχές ζωομορφίας, όπως οι άνθρωποι - τίγρεις στην Ινδία ή οι άνθρωποι - αλεπούδες στην Κίνα. Επιπλέον σε διάφορες περιπτώσεις στην παγκόσμια μυθολογία υπάρχουν αναφορές για ανθρώπους που μπορούν να μεταμορφωθούν σε διάφορα είδη ζώων. Ο όρος που χρησιμοποιείται επίσης για τη ζωομορφία είναι και η λέξη "θηριανθρωπία" (therianthropy) η οποία προέρχεται από τη λατινική λέξη "ther" που σημαίνει άγριο ζώο κι από τη λέξη "anthro" που σημαίνει άνθρωπος. Είναι όμως η θηριανθρωπία αληθινή? Μπορεί ένας άνθρωπος να μεταμορφωθεί πραγματικά σε ζώο? Η ζωομορφία δεν είναι ένα φαινόμενο του οποίου η εγκυρότητα μπορεί εύκολα να αποδειχθεί. Για όσους το πιστεύουν, είναι αδιαμφισβήτητο ότι έχουμε να κάνουμε με μια περίπτωση μεταμόρφωσης. Το πρόβλημα όμως έγκειται στο ότι μια εμπειρία ζωομορφίας είναι μια εμπειρία υποκειμενική παρά αντικειμενική. Οι υποκειμενικές εμπειρίες από την φύση τους είναι δύσκολο να αποδειχθούν σε κάποιον που δεν τις βίωσε, ο οποίος μπορεί μεν να τις θεωρεί πιθανές αλλά δε μπορεί να έχει αποδεικτικά στοιχεία.
Το θέμα λοιπόν με την ζωομορφία είναι ότι, όπως και σε όλα τα παραφυσικά φαινόμενα, δύσκολα αποδεικνύεται ως αληθινή. Λόγω της έλλειψης απτών αντικειμενικών στοιχείων, οι εμπειρίες αυτές εξετάζονται από ψυχολογική σκοπιά. Εάν αρκετοί άνθρωποι ισχυριστούν ότι είδαν με τα μάτια τους έναν άνθρωπο να μεταμορφώνεται σε ζώο τότε αυτό θεωρείται ομαδική παραίσθηση. Εάν ένα μόνο άτομο ισχυριστεί ότι μπορεί να μεταμορφώνεται, τότε θεωρείται ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος προσπαθεί να υιοθετήσει τις θετικές πλευρές ενός ζώου για να εξελιχθεί, το οποίο μπορεί να επιφέρει μεν κάποιες αλλαγές στο άτομο, αλλά σε επίπεδο ανάπτυξης θετικών ιδιοτήτων μόνο κι όχι μεταμόρφωσης. Με αυτό τον τρόπο, αυτός που πιστεύει στην ζωομορφία θα συνεχίσει να την πιστεύει, αλλά δε θα μπορέσει να το αποδείξει σε αυτόν που δεν πιστεύει.
Τι είναι όμως η ζωομορφία για αυτόν που πιστεύει σ' αυτήν;
Η ζωομορφία χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: πνευματική, μιμητική και φυσική. Κι οι τρεις κατηγορίες συνδέονται στενά με τον σαμανισμό, αλλά δεν είναι απαραίτητο κάποιος να είναι σαμάνος για να εξασκηθεί στην ζωομορφία. Στην πραγματικότητα πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με τον σαμανισμό εξασκούνται σε έναν ή περισσότερους τύπους ζωομορφίας είτε για προσωπική τους ικανοποίηση είτε για πλάκα. Μερικοί μάλιστα ισχυρίζονται ότι δε μπορούν να το αποφύγουν επειδή είναι περισσότερο ζώα παρά άνθρωποι. Οι λόγοι για μια τέτοια πρακτική μπορεί να είναι είτε για καλό είτε για κακό, ανάλογα με τον κάθε άνθρωπο. Άσχετα με το ποιο είναι το πρωταρχικό κίνητρο για τη μεταμόρφωση, όταν αυτή συμβαίνει εκείνος που μεταμορφώνεται δέχεται όλες τις πλευρές ενός ζώου, και τις καλές και τις κακές.
Η φυσική μεταμόρφωση είναι η πραγματική αλλαγή κάποιου ανθρώπου σε ζώο. Σε ποικίλες περιπτώσεις, κάποιοι άνθρωποι πετυχαίνουν αυτή τη μεταμόρφωση μέσω κάποιου τελετουργικού, άλλοι πιστεύουν ότι το βιώνουν επειδή τους κυνηγάει κάποια «κατάρα». Για οποιονδήποτε λόγο και με οποιονδήποτε τρόπο κι αν συμβαίνει αυτή, ο άνθρωπος ταυτίζεται πραγματικά με το ζώο στο οποίο έχει μεταμορφωθεί. Παρόλα αυτά εξετάζεται ακόμα το κατά πόσο ο άνθρωπος αυτός διατηρεί τις δικές του διανοητικές ικανότητες ή αποκτά εκείνες του ζώου. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο νους του παραμένει ανθρώπινος ενώ άλλοι ότι μεταβαίνει στο επίπεδο του ζώου. Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή μικρότερης αποδοχής που αναφέρει ότι ο νους αυτού που μεταμορφώνεται είναι ένα υβρίδιο μεταξύ ανθρώπινου και ζωώδους νου. Οι παραδοσιακές ιστορίες για λυκάνθρωπους, αφορούν τον παραπάνω τρόπο μεταμόρφωσης. Τέτοιες ιστορίες όμως είναι πιθανότατα το αποτέλεσμα παραισθήσεων ή νοητικής σύγχυσης, γεγονός που μας φέρνει στο νου ιστορίες και θρύλους, που προσπαθώντας να εξηγήσουν τις δυνάμεις των μαγισσών, πυροδότησαν τελικά το κυνήγι τους στην Ευρώπη.
Οι ιθαγενείς σαμάνοι πιστεύεται ότι έχουν την ικανότητα να μεταμορφώνονται σε ζώα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι έχουν δει σαμάνους ή άλλους ανθρώπους να μεταμορφώνονται, ή τουλάχιστον έχουν τέτοιες ενδείξεις. Από τους τρεις τύπους μεταμόρφωσης, αυτός της φυσικής μεταμόρφωσης απαιτεί αντικειμενικά στοιχεία για την απόδειξή του. Παρόλα αυτά, οι μόνες αποδείξεις συνήθως αφορούν προσωπικές μαρτυρίες χωρίς καμία πειστική ισχύ.
Στη μιμητική ζωομορφία ο άνθρωπος ντύνεται και συμπεριφέρεται όπως ένα ζώο προκειμένου να λάβει τις δυνάμεις και τις ιδιότητες του. Αυτός ο τύπος μεταμόρφωσης χρησιμοποιείται ευρέως από τους σαμάνους όλου του κόσμου κι επιτυγχάνεται μέσω κάποιου τελετουργικού. Ο άνθρωπος θα ντυθεί κατάλληλα μιμούμενος το ζώο, φορώντας γούνες, φτερά, ή βάφοντας το σώμα του με τα χρώματα του ζώου που επικαλείται. Στην συνέχεια συμπεριφέρεται όπως αυτό, μέσω κάποιου χορού ή διαφόρων χειρονομιών για να καλέσει την δύναμη του ζώου.
Αυτός ο τύπος της μεταμόρφωσης είναι το ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στην φυσική και την πνευματική μεταμόρφωση. Στο φυσικό επίπεδο ο άνθρωπος μιμείται το ζώο, ενώ καλεί τις πνευματικές δυνάμεις του ζώου, τις οποίες το ζώο του παραχωρεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Όταν το πνεύμα του ζώου ενσαρκωθεί στον άνθρωπο, ο άνθρωπος μεταμορφώνεται σε ζώο για λίγο, συνήθως για μερικές ώρες. Κατά την διάρκεια του τελετουργικού κι ενώ έχει καταληφθεί από το πνεύμα του ζώου, το άτομο βρίσκεται σε μια κατάσταση έκστασης ενώ δεν θυμάται πάντοτε τι συμβαίνει εκείνες τις ώρες. Ενώ είναι σ' αυτήν την εκστατική κατάσταση, μπορεί να χρησιμοποιήσει την δύναμη του για να αποκτήσει απόκρυφες γνώσεις, να θεραπεύσει ανθρώπους, να εκδιώξει δαίμονες ή να επιτύχει διάφορους σκοπούς του που δεν θα μπορούσε κανονικά να τους επιτύχει.
Ο τρίτος τύπος της μεταμόρφωσης λαμβάνει χώρα σε πνευματικό επίπεδο. Και πάλι η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται από τους σαμάνους για να αποκτήσουν γνώσεις αποκρυφισμού, να θεραπεύσουν, να εκδιώξουν δαίμονες ή για οποιοδήποτε άλλο λόγο για τον οποίο μπορεί να χρειάζονται τη δύναμη του ζώου. Αυτή η μέθοδος επίσης χρησιμοποιείται ευρέως από πολλούς ανθρώπους που είτε πιστεύουν σε κάποιο παγανιστικό σύστημα αξιών, είτε κάνουν συνειδητό ονείρεμα ή αστρική προβολή. Με αυτόν τον τρόπο η μεταμόρφωση συμβαίνει στο πνευματικό επίπεδο, αλλά δεν υπάρχει καμία μίμηση ή αλλαγή στο φυσικό. Αυτή η κατάσταση συχνά επιτυγχάνεται μέσω διαλογισμού, αστρικής προβολής, ονείρων ή έκστασης. Με αυτήν τη μέθοδο το άτομο αποκτά κάποια στοιχεία από την δύναμη του ζώου έτσι ώστε να τα χρησιμοποιεί στην κανονική του ζωή. Αν και αρκετά συχνά θεωρείται ότι αυτός ο τύπος μεταμόρφωσης χρησιμοποιείται για προσωπικό όφελος, κάτι τέτοιο δεν ισχύει πάντοτε.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιοι άνθρωποι εξασκούνται επάνω στη μεταμόρφωση. Όπως οι σαμάνοι, αρκετοί από αυτούς δεν προσπαθούν μόνο να ενσαρκώσουν το πνεύμα του ζώου, αλλά προσπαθούν να γίνουν αυτό το ζώο σε φυσικό επίπεδο. Πιστεύεται ότι αυτοί οι άνθρωποι αποζητούν γνώση και δύναμη ή ότι θέλουν να βελτιώσουν κάποια χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα. Αν και δεν υπάρχουν αρκετά απτά αποδεικτικά στοιχεία που να συνηγορούν υπέρ του ότι η ζωομορφία υφίσταται, παρόλα αυτά πολλοί άνθρωποι πιστεύουν στην ύπαρξη της καθώς επίσης κι ότι έχουν καταφέρει να μεταμορφωθούν σε ζώα μέσω των πρακτικών που χρησιμοποιούν. Εξάλλου, οι μύθοι για τους λυκάνθρωπους υπάρχουν σε πολλά μέρη του κόσμου, οπότε υπάρχει κάποιος λόγος που οδήγησε στην δημιουργία αυτών των μύθων.