Το μυστικό της εξαιρετικής αντοχής που παρουσιάζει ο Παρθενώνας στους σεισμούς επί 2.500 χρόνια, θα ερευνήσουν Ιάπωνες και Έλληνες επιστήμονες. Η επιχείρηση αρχίζει τον Νοέμβριο και υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει τρία χρόνια και θα οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα για την κατασκευή ασφαλέστερων σύγχρονων κτιρίων. Αντίθετα από τους περισσότερους μεγάλους αρχαίους ναούς και τα μνημεία της Ελλάδας που σχεδόν ισοπεδώθηκαν εξαιτίας καταστροφικών σεισμών, ο μαρμάρινος Παρθενώνας και τα άλλα κτίρια της Ακρόπολης μένουν στη θέση τους επί 25 αιώνες και οι ζημιές που έχουν υποστεί από αυτούς είναι ελάχιστες: μετατοπίσεις των αρχιτεκτονικών μελών κατά λίγα εκατοστά του μέτρου, ετοιμόρροπες, θραύσεις και πτώσεις λίθων που αποκαθίστανται χάρη στα μεγάλα αναστηλωτικά προγράμματα.
Όταν γίνεται σεισμός οι κολόνες ταλαντεύονται προς όλες τις κατευθύνσεις, αλλά παρουσιάζουν τεράστια ελαστικότητα και επανέρχονται στη θέση τους. Οι ειδικοί ερμηνεύουν αυτή την ιδιαιτερότητα ως συνέπεια της κατασκευαστικής τελειότητας του ναού, που αποτελείται από 13.400 μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους χωρίς αρμούς, με σιδερένιους συνδέσμους διαφόρων σχημάτων και ξύλινων πόλων και εμπολίων. Οι κολόνες που αποτελούνται από σπονδύλους παραμορφώνονται και συμπεριφέρονται «χαοτικά», αλλά επιτυγχάνουν «έξυπνη» απόσβεση της σεισμικής ενέργειας.
«Στο επίκεντρο της έρευνας για τον Παρθενώνα βρίσκεται ακριβώς η εύκαμπτη κατασκευή των κιόνων που θεωρούνται παράγων- κλειδί για την εξασφάλιση της σταθερότητας όλης της κατασκευής», εξηγεί ο επικεφαλής της έρευνας Ιάπωνας καθηγητής Τοσικάζου Χαναζάτο, ένας από τους μεγαλύτερους ειδικούς της Σεισμολογίας, ο οποίος θα συνεργαστεί με το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού και το Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
«Δεν αμφιβάλλω ότι ο αρχαίος ναός της Αθηνάς φυλάσσει το μυστικό της καλύτερης κατασκευαστικής τεχνικής για να αντιμετωπίσει τους σεισμούς», λέει ο Ιάπωνας καθηγητής σε συνέντευξη προς την εφημερίδα «La Repubblica». Ο κ. Χαναζάτο έχει ήδη αποδείξει στην Ιαπωνία ότι η ελαστικότητα που δίνει η απλή ένωση διάφορων στρωμάτων ξύλου εξηγεί την αντίσταση που παρουσιάζουν οι πολυώροφες παγόδες στην Ιαπωνία σε ισχυρούς σεισμούς. Τώρα ελπίζει να βρει στον Παρθενώνα, το τέλειο αντισεισμικό κτίριο του παρελθόντος, το μυστικό για το τέλειο κτίριο του μέλλοντος.
«Υψηλή ποιότητα κατασκευής»
«Ο Παρθενώνας οφείλει εν πρώτης τη μακροημέρευσή του και την αντοχή του στους σεισμούς στην πολύ υψηλή ποιότητα κατασκευής του και στα ατόφια υλικά», λέει ο Κώστας Ζάμπας, πολιτικός μηχανικός και μελετητής του Παρθενώνα.
«Πρόκειται για κατασκευή ασύλληπτης ποιότητας και ακρίβειας, που διατηρήθηκε ως σκελετός στις μέρες μας παρά τις διάφορες ταλαιπωρίες που υπέστη το κτίριο.
Οι κίονες, οι οποίοι δεν είναι δεμένοι μεταξύ τους, αλλά είναι ελεύθερα εδραζόμενοι, μετατοπίζονται ελεύθερα και συμπεριφέρονται ευνοϊκά σε σεισμό. Λικνίζονται, μετακινούνται και μετά τη δοκιμασία επανέρχονται, σημειώνοντας μόνο απειροελάχιστες, αμελητέες μετατοπίσεις. Έχουν γίνει πολλές παρατηρήσεις και πολλή έρευνα. Ο μεμονωμένος κίων έχει καλό αντισεισμικό χαρακτήρα όπως και όλο το κτίριο που είναι μια άρθρωση, κατασκευή που εξαρτάται κυρίως από έναν παράγοντα: πόσο καλή και πλήρης είναι η έδρασή του. Οι αρχαίοι πέτυχαν την πλήρη έδραση των σπονδύλων, κάτι πολύ δύσκολο αν υπολογίσουμε ότι η διάμετρός τους πλησιάζει τα δύο μέτρα».
Καταστροφικοί σεισμοί της αρχαιότητας
426 π.Χ.: Λίγο μετά την ανέγερση του Παρθενώνα (447-438 π.Χ.), ο αρχαίος κόσμος έζησε έναν από τους πιο καταστροφικούς σεισμούς με επίκεντρο την Αταλάντη, που προκάλεσε μετατόπιση του νοτιοανατολικού τμήματος του ναού.
373 π.Χ.: Φοβερός σεισμός κτύπησε την πόλη Ελίκη κοντά στο Αίγιο και την κατέστρεψε ολοσχερώς. Ακολούθησε μεγάλο κύμα (τσουνάμι) και η πόλη καταποντίστηκε στη θάλασσα 226 π.Χ: Ισχυρός σεισμός γκρέμισε από το βάθρο του τον Κολοσσό της Ρόδου.
856 μ.Χ.: Σεισμός στην Κόρινθο κατέστρεψε την πόλη. Είχε 40.000 θύματα.
